وقتی مشرکان می خواستند با پیامبر(ص) بر سر خدا معامله کنند

قبل از این که از تو بخواهند برای دیگران دعا کن/ درس های ماه رمضان آیت الله آقا مجتبی تهرانی

اقسام مضمون دعا
یک تقسیم بندی در مضمون دعاها داریم. به طور کلّی مضامین حاجت‎هایی که می‎خواهم نسبت به غیر مطرح کنم، به دو دسته تقسیم می‎شوند: حاجت‎های دنیوی و حاجت‎های اخروی؛ مادّی و معنوی.

حالا در اینجا این بحث مطرح است که اوّل نسبت به امور مادّی‎اش دعا کنم و یا نسبت به امور معنوی‎اش؟ کدام مقدّم است؟ این غیر از مسأله غفران است؛ یک وقت اشتباه نشود! همیشه غفران بر همه چیز مقدّم است.

تمام اینهایی که گفتم از اقسام دعا است و به طور کلّی همه‎شان خوب هستند، امّا اینجا بحث خوب و خوب‎تر مطرح است. دعا برای غیر، خوب است. هر دعایی که می‎خواهد باشد، انگیزه شما هر چه می‎خواهد باشد، چه خودت را به دعایت ضمیمه نکنی چه ضمیمه کنی و انگیزه‎ات این باشد که به خودت چندین برابر برسد و چه اصلاً ایثار در دعا داشته باشی، همه خوب هستند و از نظر معارف ما ستایش شده هستند و نسبت به آنها ترغیب هم شده است.

کدام دعا خوب‎تر است؟
دعاهایی را که داریم، ببینید، دعاهایی که در ماه مبارک رمضان می‎بینید، این‎طور نیست که فقط خودم باشم، دعا نسبت به دیگران هم هست. همه نوع مضامین هم، چه دنیوی و چه اخروی در آنها به کار رفته است. شما اگر به دعاهای مأثوره‎مان مراجعه‎ای کنید، می‎بینید که اصلاً اینها روش‎هایی هستند که در دعاهای مأثوره به ما آموخته‎اند و همه هم خوب هستند، امّا بحث ما بحث دیگری است، بحث خوب و خوب‎تر است.

بهترین اینها همان قسمی است که در آن هیچ یک از امور لحاظ نشده باشد، یعنی از من تقاضا نکرده باشد که دعایش کنم، به من و وابستگانم خدمتی نکرده باشد، حتی خدماتش به جامعه را در نظر نگیرم، چه در قالب شخصی‎اش باشد و چه جمعی‎اش باشد که از آن به دعای «خالصاً، مخلصاً لوجه الله» تعبیر می شود. این کمی رنگ ایثار در دعا را به خودش می‎گیرد که بهترین قسم دعا برای غیر، همین ایثار در دعاست و این را به ما آموخته‎اند.

دعای پیامبر بدون هیچ تقاضایی از ایشان
حالا من به عنوان شاهد، سراغ روایتی می‎روم؛ پیغمبر اکرم به منزل یکی از افرادی که به ایشان مربوط بودند، رفتند. حضرت وارد آنجا که شدند، ایستادند و دو رکعت نماز خواندند، بعد از نماز شروع کردند برای او دعا کردن. در اینجا نه صاحب خانه تقاضای دعا کرده بود، نه خدمتی کرده بود، به منزل او رفتند، گوشه‎ای ایستادند و دو رکعت نماز خواندند، در روایت هم دارد نماز غیرمکتوب، یعنی نماز واجب نمی‎خواندند و بعد از نماز هم شروع کردند به دعا کردن برای صاحب خانه. این را دعای «خالصاً، مخلصاً لوجه الله» می‎گویند.

می‎خواهم عرض کنم که معصومین(صلوات‎الله‎علیهم‎اجمعین) در دعاهای مأثور، این روش را به ما آموخته‎اند. در متن‎هایی هم که ما می‎خوانیم همین‎طور است، این که برای مؤمنین و مؤمنات دعا می‎کنیم که: «اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات و المسلمین و المسلمات»؛ یا «اللهم اشف کل مریض»، آیا آنها برای ما کاری کرده بودند؟ اینها دعاهایی است که به ما یاد دادند، در متن دعاهای مأثور به ما آموختند که «خالصاً لوجه الله» دعا بکن. می‎خواهی برای دیگران دعا کنی، به جهت آن رابطه معنوی و اخوّت ایمانی که با او داری، برایش دعا کن، نه به جهات دیگری که عرض کردیم؛ لذا می‎گوییم که احسن دعا برای غیر این است که هیچ‎کدام از این شائبه‎ها در آن نباشد که این تا حدّی در دعا رنگ ایثار می‎گیرد. دعایی «خالصاً، مخلصاً لوجه الله» است که خودم اصلاً در آن مطرح نیستم.

دعای بدون درخواست افضل است
ما در باب تقدّم و تأخّر در باب اشخاص، مثل ابَوین، فرزندان و خویشاوندان بحث کردیم، در باب تقاضا و عدم تقاضا بحثی است که در اینجا وارد این بحث می‎شوم، اینجا هم دعای بی‎تقاضا افضل از دعای با تقاضا است. از من چیزی نخواسته، امّا برایش دعا می‎کنم. اگر انسان بدون تقاضا برای غیر دعا کند، افضل است از این که غیر از انسان تقاضا کند و به خاطر آن تقاضا برایش دعا کند.

حالا خودِ این تحت چندین قِسم درمی‎آید؛ چه آنجا که مطلع باشم او حاجتی دارد، چه مطلع نباشم، چه بدانم گرفتاری دارد چه ندانم. همین که بدون تقاضا دعا کنم، این مقدّم است. می‎خواهم روش بگویم، روش‎های دعاهایی که از ائمه برای ما رسیده است.

حالا من به سراغ دعای علی(علیه‎السلام) می‎روم. یک بار علی(علیه‎السلام) برای امام حسن به تنهایی دعا کرد، یک بار برای امام حسین به تنهایی و یک بار هم برای هر دوی آنها با هم دعا کرده است. آنها هم تقاضایی از امیرالمؤمنین نکرده بودند.

دعای امام علی(علیه‎السلام) برای امام حسن و امام حسین

آنجایی که در مورد امام حسن دعا کرده است، این جملات است: «اسْتَوْدِعِ اللَّهَ دِينَكَ وَ دُنْيَاكَ» دین و دنیایت را به خدا می‎سپارم، « وَ اسْأَلْهُ خَيْرَ الْقَضَاءِ لَكَ فِي الْعَاجِلَةِ وَ الْآجِلَةِ وَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَة» این مورد شاهد چند بحث دعای من است. یعنی از خدا بهترین قضای الهی تو را درباره حال و آینده، دنیا و آخرت می‎خواهم. دعایی که برای امام حسین(علیه‎السلام) کرده است، این است: «وَ اعْلَمْ أَيْ بُنَيَّ أَنَّهُ مَنْ لَانَتْ كَلِمَتُهُ وَجَبَتْ مَحَبَّتُهُ» ای فرزندم بدان هر کس گفتارش نرم باشد، دوستی او لازم می‎آید، این اشاره به اثر گفتار نرم است که گفتار نرم در دل‎ها اثر می‎گذارد. «وَفَّقَكَ اللَّهُ لِرُشْدِهِ» خداوند به قدرت خویش تو را در راه راستت موفق بدارد، «وَ جَعَلَكَ مِنْ أَهْلِ طَاعَتِهِ بِقُدْرَتِهِ» و به قدرت خودش تو را از فرمان‎بردارانش قرار دهد، «إِنَّهُ جَوَادٌ كَرِيم» خداوند بخشنده بزرگوار است.

آن دعا خاصّ امام حسن و این دعا خاصّ امام حسین بود، حالا برای هر دو دعا می‎کند: «اللهم احفظ حسنا و حسينا و لا تمكن فجرة قريش منهما ما دمت حيا» خدایا حسن و حسین را حفظ کن و تا من زنده‎ام این نابه‎کاران قریش را بر آنها مسلط نگردان، «فإذا توفيتني فأنت الرقيب عليهم» آن‎گاه که من را از این دنیا بردی، تو دیگر خودت نگهبان اینها باش، «و أنت على كل شي‏ء شهيد» البته تو بر هر چیزی ناظر هستی.

البته حضرت در اینجا دعایشان را مقیّد می‎کند: «ما دمت حیا» تا آن موقعی که من زنده‎ام این نابه‎کارها را بر اینها مسلط نکن! این گویای این مطلب است که علی(علیه‎السلام) می‎دانست که بعدها این نابه‎کارها چه کار می‎کنند. لذا همان موقع که علی(علیه‎السلام) در بستر رحلت بود، به بچه‎هایش اِخبار می‎کند که این نابه‎کارها با شما چه کارها خواهند کرد، همان‎جا می‎گوید. حتی رو به امام حسین می‎کند، به خصوصِ امام حسین مسأله عاشورا را می‎گوید.

می‎خواستم این را بگویم این تعبیری که در این دعا است می‎گوید «ما دمت حیا» یعنی خدایا تا وقتی من زنده هستم آن روز را نیاور که من این صحنه ‏ها را ببینم. لذا خود حضرت امام حسین را نسبت به اتفاقاتی که در روز عاشورا برایش می ‏افتد باخبر کرد. او می‏ دانست که اینها با فرزندانش چه می‏ کنند؛ حتی می‏ دانست که با فرزند فرزندانش چه می‏ کنند.

وقتی مشرکان می خواستند با پیامبر(ص) بر سر خدا معامله کنند/ تفسیرهای ماه رمضان امام موسی صدر

نفسیر سوره کافرون

قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ ﴿۱﴾ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿۲﴾ وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۳﴾وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ ﴿۴﴾ وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۵﴾ لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ﴿۶﴾

بگو اى كافران (۱) آنچه مى‏ پرستيد نمى ‏پرستم(۲) و آنچه مى‏ پرستم شما نمى ‏پرستيد (۳) و نه آنچه پرستيديد من مى‏ پرستم(۴) و نه آنچه مى‏ پرستم شما مى ‏پرستيد (۵) دين شما براى خودتان و دين من براى خودم(۶)

این سوره مبارک به سبب تصویر رایجی که در قریش مطرح بود، نازل شده است. پس از اینکه قریش نفوذ اسلام در جان ها را دریافت و مخالفان و مشرکان نیز نتوانستند با آزار و تحریم اسلام را در نطفه خفه کنند، عده ای از قریش و در راس آن ها ولید بن مغره، عاص بن وائل، اسود بن مطلب و امیه بن خلف گرد هم آمدند و به رسول الله گفتند: «ای محمد! ما آنچه تو می پرستی می پرستیم و تو نیز آنچه ما می پرستیم بپرست و ما و تو در این امر مشارککت کنیم. اگر آنچه ما می گوییم بهتر از آن باشد که تو می گویی، تو از آن بهره می بری و اگر آنچه تو می گویی از آنچه ما می گوییم درست تر باشد، ما نیز بهره می بریم.»

آنان پس از ناامیدی از مبارزه کوشیدند تا با رسول خدا بر سر اسلام معامله کنند. میان قریش شیوه دیگری نیز مطرح شد. برخی به رسول خدا گفتند: «ای محمد تو خدای ما را یک شال عبادت کن، ما نیز خدای تو را یکسال عبادت می کنیم.»

طبیعی است که این پیشنهاد از سوی پیامبر رد می شود و به دستور خداوند به آنها می گوید: « قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ، لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ». این طبیعی است چون فرق میان معبود من و معبود شما بسیار است. معبود من فوق مادی، قوی، عادل، حکیم و خالق است و مرا به سوی حق و پاکی و آزادگی فرامی خواند و معبود شما خوار و ذلیلتان می کند و شما را به باطل و انحراف می کشاند. پروردگار من، مرا حمایت می کند ولی شما خود خدایتان را حمایت می کنید. پس پیشنهاد تسویه و معامله شما و مشارکت در عبادت پیشنهادی مردود است.

رسالت من وسیله ای برای رزق و روزی و مجد و بزرگی برای خانواده ام نیست. رسالت من حقیقت من است و من در راه آن ناچیزم و جزئی از آن هستم. رسالت من با رسالت شما اشتراکی ندارد، چرا که معبود من و معبود شما تفاوت دارند.

هر چند که پیامبر با آنان در این باره بحث و گفت و گو می کرد، چرا که خداوند وی را به « ... جادلهُم بالَتی هیَ اَحسَن» امر می کند، اما حرف آنها را نمی پذیرد.

پس در واقع این سوره پاسخی به یکی از مجموعه تلاش های مشرکان در مکه برای از بین بردن دعوت اسلامی بود.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: